เรื่องราว ประวัติศาสตร์ ลิฟต์ ยุคเริ่มต้น – ยุค อุตสาหกรรม

เราเคยสงสัยกันไหมว่า เรื่องราว ของลิฟต์ , ประวัติศาสตร์ ของลิฟต์ , อุตสาหกรรม ของลิฟต์. ลิฟต์ ที่ใช้ในอาคาร, ลิฟต์ ที่ใช้ในบ้าน, ลิฟต์ ที่ใช้ในอุตสาหกรรม จะเป็นอย่างไรกันบ้าง ” ลิฟต์ที่เราใช้อยู่กันทุกเมื่อเชื่อวัน ไปอาคารไหนก็มี เคยรู้กันไหมว่า มีเรื่องราว ที่มาจากไหนกัน?” ลิฟต์นับเป็นอีกหนึ่งสิ่งประดิษฐ์ที่เปลี่ยนวิถีชีวิตการอยู่อาศัยของมนุษย์ ทำให้มนุษย์สามารถใช้งานพื้นที่ในชั้นต่างๆของอาคารได้มากขึ้น มีความสะดวกสบายในการเดินทางขึ้น-ลง เป็นวิถีชีวิตของสังคมเมืองในสมัยใหม่ ช่วง เกร็ดความรู้ กับ Flinkone วันนี้ จะพาทุกท่านย้อนประวัติศาสตร์ เวลากลับไปในจุดกำเนิดของ “ลิฟต์”ว่าลักษณะเป็นเช่นไร? ใช้งานในรูปแบบไหน? โดยเราจะแบ่งเป็นสองตอนเพื่อให้เนื้อหาไม่เยอะจนเกินไป สำหรับตอนที่ 1 เราจะกล่าวถึงช่วงยุคเริ่มประดิษฐ์ จนถึงยุคพัฒนาการก่อสร้างอาคารสูงในสหรัฐอเมริกา ที่ อุตสาหกรรม เติบโตอย่างมาก

ประวัติศาสตร์ “กรีก สู่ โรมัน” จาก “รอก สู่ ลิฟต์ ”

รอก คืออุปกรณ์ที่ช่วยมนุษย์ในงานก่อสร้างทางวิศวกรรมมานาน หลักฐานปรากฏในยุคอียิปต์โบราณ ในงานก่อสร้างพีระมิด แต่ ลิฟต์ นั้นมี ประวัติศาสตร์ เรื่องราว การอ้างอิงถึงครั้งแรกโดยวิตรูเวียส (Vitruvius) วิศวกรชาวโรมัน ว่าผู้ที่ประดิษฐ์คือนักคณิตศาสตร์ชาวกรีก ชื่อ อาคิมีเดียส (Archimedes) โดยหลักการคือผูกกระเช้ากับเชือกใยธรรมชาติ ดึงผ่านหัวรอก ใช้แรงสัตว์หรือแรงคน

ลิฟต์ที่เห็นได้ชัดในวัฒนธรรมโรมัน ใช้ในการขนสิ่งของ สัตว์ หรือวัตถุหนักเสียส่วนใหญ่ ลิฟต์ตัวหนึ่งที่ยังเห็นได้ในปัจจุบันคือลิฟต์กรงสิงโตในโคลอสเซียม (Colosseum) สนามกีฬาโบราณของชาวโรมัน โดยใช้เพื่อขนส่งสัตว์หรือนักรบ ในงานการประลองของนักสู้

เกร็ด เรื่องราว ประวัติศาสตร์ เพิ่มเติม

1. วิตรูเวียส หรือ วิตรูวิอุส (Vitruvius) สถาปนิกชาวโรมัน ผู้ให้คำจำกัดความที่ใช้มาถึงปัจจุบันนี้ คือ สถาปัตยกรรมต้องมีคุณสมบัติสามประการ ความแข็งแรงมั่นคง (firmitas), การใช้ประโยชน์ได้ (vtilitas) และความงาม (venvstas)
2. อาคิมีเดียส (Archimedes) นักคณิตศาสตร์ นักวิทยาศาสตร์ นักประดิษฐ์ ชาวกรีก มีชีวิตช่วง 287-212 BC ผลงานชิ้นเอกคือเรื่องการหาปริมาตรวัตถุ ในกรณี “มงกุฏทองคำ” กับการนั่งในอ่างน้ำ กับประโยคอมตะ “ยูเรก้า” นั่นเอง

เรื่องราว ” ลิฟต์ ยุคกลางและเรเนซองส์ ไฟสงครามถึงความงามสถาปัตย์“

เมื่อเข้าสู่ยุคกลาง ลิฟต์ได้พัฒนาอีกครั้ง โดยกลไกหลักคือ ขันกว้าน (Windlass) เราจะกล่าวถึงในภาพถัดไป โดยลิฟต์ยุคกลางตอนต้น ใช้ในปราสาทสำหรับอาวุธยุทโธปกรณ์ หรือในการปิดล้อม ถล่มกำแพง ดังหลักฐานปรากฏในหนังสือ Book of Secrets ของ อัล-มูราดี (Al-Muradi) นักคณิต และ ดาราศาสตร์ชาวมุสลิมช่วงยึดครองสเปน ใช้สำหรับยกเครื่องกระทุ้ง (Battering Ram) เพื่อถล่มป้อมปราการ

จนเมื่อเข้าสู่ยุคฟื้นฟูศิลปะวิทยาการ (Renaissance) ราวๆศตวรรษที่ 17 ยุคแห่งการคิดค้น การประดิษฐ์ ลิฟต์ ถูกประดิษฐ์และใช้ในราชวัง หรือบ้านผู้มีฐานะ รู้จักกันในนาม เก้าอี้บิน (Flying Chair) โดยพระเจ้าหลุยส์ที่ 15 แห่งฝรั่งเศส ให้สร้างไว้ ณ พระราชวังแวร์ซายน์

เทคโนโลยีของลิฟต์ ก้าวขึ้นอีกครั้งในรัสเซีย อีวาน คูลิบิน (Ivan Kulibin) วิศวกรชาวรัสเซียได้สร้างลิฟต์ เทคโนโลยีสกรู (Screw Drive) ที่เมือง เซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก ในปี 1793 และยังได้สร้างอีกตัว ไว้ที่พระราชวัง Arkhangelskoye ในมอสโควอีกด้วย

เกร็ด เรื่องราว เพิ่มเติม

1. อีวาน คูลิบิน (Ivan Kulibin) นักประดิษฐ์ชาวรัสเซีย ฝากฝังผลงานหลายอย่างไว้ให้แก่จักรวรรดิรัสเซีย โดยหลายๆโครงการในเมือง St.Petersburg เขาเป็นผู้ออกแบบ

“รอก ขันกว้าน สกรู กลไก อุตสาหกรรม สำคัญช่วงปี 1000-1800”

สามองค์ประกอบหลักของลิฟต์ในช่วงแรก คือ รอก (Reel) ขันกว้าน (Windlass) และสกรู (Screw) โดยรอกกับขันกว้านนั้น กลายมาเป็นลิฟต์ Traction ที่ทำงานด้วยการดึง ในปัจจุบัน ส่วนตัวสกรูนั้น ทำงานโดยการปีนของเกลียวสกรูขึ้นไป ตามรางสกรู ปัจจุบันนิยมใช้ในลิฟต์บ้านของยุโรปโดยทั่วไป

“ปฏิวัติ อุตสาหกรรม “

หลังปี 1800 การเข้ามาของถ่านหิน และการปฏิวัติอุตสาหกรรมในยุโรป มนุษย์เข้าถึงแหล่งพลังงานใหม่ และสามารถใช้พลังของเครื่องกล นั้นสร้างระบบการผลิต และอุตสาหกรรม การเข้ามาของไฟฟ้า มอเตอร์ เครื่องจักรไอน้ำ ทำให้ลิฟต์ก้าวกระโดด จากแรงคน แรงสัตว์ ทดแทนด้วยเครื่องกล ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ ฟิสิกส์ เกิดการพัฒนาตัวถ่วง (Counter Weight) ทำให้ลิฟต์บรรทุกได้มากขึ้น

ในปี 1846 เซอร์ วิลเลียม อาร์มสตรอง (Sir William Armstrong) ได้ประดิษฐ์ลิฟต์ไฮดรอลิก (Hydraulic) ขึ้น โดยใช้หลักแรงดันของน้ำในกระบอกสูบ กับปั๊มน้ำ ซึ่งทำให้เราสามารถมีลิฟต์ที่รับน้ำหนักได้มาก ลิฟต์แบบไฮดรอลิกจึงนิยมในงานอุตสาหกรรม

แต่คำถามสำคัญ, แล้วความปลอดภัยของลิฟต์หละ หากสลิงขาดหละ ระบบความปลอดภัยยังไม่มี จึงนิยมใช้ในงานยกของ งานโรงงาน งานบรรทุกต่างๆ

” เรื่องราว ของ Elisha Otis สัญลักษณ์แห่ง ลิฟต์ ยุคใหม่”

หากพูดถึงลิฟต์ บุคคลที่เป็นเหมือนสัญลักษณ์ ก็คือ เอลิชา โอทิส (Elisha Otis) นักประดิษฐ์ ชาวอเมริกัน ผู้ที่คิดค้น ลิฟต์ที่ปลอดภัย (Safety Elevator) โดยเขาได้แสดงกลางงานแฟร์ ในนิวยอร์ก ปี 1845 โดยโชว์การตัดสลิงกลางงาน ลิฟต์ของเขาติดตั้งระบบเบรคนิรภัย ทำให้คน มั่นใจในความปลอดภัยมากขึ้น

ลิฟต์โดยสารตัวแรกนั้น ติดตั้งที่ 488 ถนน Broadway New york ในวันที่ 23 มีนาคม 1857

ภายหลัง เกิดการพัฒนาการก่อสร้างอาคารสูงสหรัฐ ลิฟต์ จึงเป็นส่วนสำคัญ ทำให้การเดินทางระหว่างชั้นในอาคาร เกิดความสะดวก และเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ ในอาคารนับแต่นั้นมา